نرم افزار متن باز Open Source چیست؟
اوپن سورس یا متن باز یا Open Source اصطلاحی است که بارها با آن مواجه شده اید، به بیان ساده نرم افزار Open Source نوعی نرم افزار کامپیوتری است که در آن سورس کد برنامه تحت یک مجوز یا license منتشر می شود که صاحب کپی رایت به کاربران حق می دهد مطالعه ، تغییر و توزیع نرم افزار را به هر کسی و برای هر منظور اختصاص دهند.
به زبان ساده اگر یک نرم افزار متن باز باشد، کد آن آزادانه و رایگان در اختیار همه قرار دارد. یعنی چه کاربر آن نرم افزار باشید چه نباشید، می‌توانید آزادانه این کد را دریافت یا ویرایش کرده و نسخه مخصوص به خودتان را منتشر کنید. کاربران حتی می‌توانند نرم افزار و نسخه‌های مختلف آن را به هر تعداد که می‌خواهند منتشر کنند. هرکس می‌تواند نرم افزار را برای هر هدفی که می‌خواهد استفاده کند. در یک جمله: هیچ هزینه لایسنسی برای نرم افزار متن باز وجود ندارد!
ویژگی های نرم افزار منبع باز
عبارت «متن باز» فقط به معنی دسترسی به کد منبع نرم افزار نیست. بلکه ویژگی‌های دیگری نیز دارد. ما در ادامه به مهم‌ترین خصوصیات یک نرم‌افزار متن باز اشاره میکنیم:
بازتوزیع آزاد
مجوز تولید این نرم‌افزار‌ها نباید به گونه‌ای باشد که برای هیچ فردی هنگام فروش یا واگذاری نرم‌افزار محدودیت ایجاد کند. به عبارت دیگر، باید امکان توزیع آزاد نرم‌افزار بدون نیاز به حق امتیاز یا پرداختی برای فروش وجود داشته باشد.
توزیع مجدد کد منبع
این یکی از مهم ترین ویژگی های هر نرم افزار منبع باز است. کد منبع همراه با کد کامپایل می آید و کاربر مجاز است با توجه به نیاز خود در کد منبع ، تغییرات لازم را ایجاد کند. همچنین شخص مجاز خواهد بود نرم افزار اصلاح شده را توزیع کند.حتی اگر نرم افزار تغییر کند، باز هم در شرایط یکسان می تواند همان مجوز نرم افزار اصلی را داشته باشد.
عدم تبعیض علیه اشخاص
مجوز نرم‌افزار نباید علیه هیچ شخص یا گروهی تبعیض قائل شود.
عدم تبعیض علیه زمینه‌های فعالیتی
هیچ شخصی نباید به دلیل استفاده از برنامه در یک بخش خاص محدود شود. برای نمونه نباید بین فردی که از این برنامه در بخش کسب‌وکار استفاده می‌کند با شخصی که در بخش تحقیقات ژنتیکی از آن استفاده می‌کند، تمایز قائل شد.
انجام اصلاحات
مجوز نرم‌افزار باید امکان اصلاحات و انجام کارهای بعدی را به وجود آورد. همچنین این امکان را فراهم کند که برنامه‌ها تحت همان شرایط برنامه‌‌ی اولیه و نرم‌افزار اصلی تکثیر شوند.
حفظ امانت و تمامیت نویسنده‌ی کد منبع
مجوز نرم‌افزار باید به صراحت امکان توزیع نرم‌افزار ایجاد شده از کد منبع اصلاح شده را به وجود آورد. همچنین ممکن است این مجوز نیازمند کارهای اصلاحی برای انتقال یک نام یا نسخه متفاوت از نرم‌افزار اصلی باشد.
مزایای نرم افزارهای متن باز
نرم افزارهای متن باز دارای محبوبیت بسیاری در میان کاربران و برنامه نویسان هستند. دراین مطلب به رایگان و آزاد بودن نرم افزارهای متن باز اشاره کردیم. اما به نظر نمی‌رسد که تمام این محبوبیت ناشی از رایگان بودن این نرم افزارها باشد. چرا که ویژگی‌های یک نرم افزار خوب چیزی بیش از رایگان بودن صرف است. در ادامه به برخی ویژگی‌ها و مزایایی می‌پردازیم که به محبوبیت روز افزون نرم افزارهای متن باز کمک می‌کنند.
امنیت
نرم افزارهای متن باز روزانه در حال تست شدن توسط جامع برنامه نویسی هستند. کدهای این نرم افزارها در دسترس همه برنامه نویسان قرار دارد و نقاط ضعف این نرم افزارها بیشتر و سریع‌تر کشف می‌شود. همینطور پس از کشف این نقاط ضعف، افراد بیشتری روی رفع آن کار می‌کنند. بنابراین این گونه اشکالات امنیتی زودتر برطرف می‌شوند.
قابلیت سفارشی سازی
همانطور که در بالا اشاره کردیم هرکسی می‌تواند کدهای یک نرم افزار متن باز را دریافت کرده و به تناسب سلیقه خود تغییر دهد. بنابراین شما همیشه در این گونه نرم افزارها برای سفارشی سازی آزادید!
کیفیت
نرم افزارهای متن باز توسط برنامه نویسان بسیاری از سراسر دنیا مورد بهبود قرار می‌گیرند. در واقع تغییرات کیفی به تناسب نیاز کاربران بسیار سریع روی این نرم افزارها ایجاد می‌شود؛ چرا که برنامه نویسان تغییراتی را روی این نرم افزارها اجرا می‌کنند که کاربران می‌خواهند.
معایب نرم افزار منبع باز
در نرم افزار منبع باز نیز معایب خاصی وجود دارد. یک نمونه از نگرانی های که در برخی از این نرم افزار ها وجود دارد ،این است که هیچ پشتیبانی فنی برای آن ها وجود ندارد. بنابراین ، اگر یک مشکل در این نرم افزار پیش بیاید ، ممکن است شخص نتواند آنها را خودش حل کند. این ویژگی را می توان به این واقعیت نسبت داد که این نوع نرم افزارها طوری طراحی شده اند که تغییر آن توسط کاربران مختلف و پشتیبانی فنی امکان پذیر باشد.
با این حال دانلود نرم افزار جوانب مثبت و منفی دارد. فرد باید قادر باشد نرم افزار واقعی را از یک نرم افزار مخرب تشخیص دهد.
با نگاهی به نرم افزار منبع باز ، بسیار روشن است که این نوع نرم افزار ها به رغم برخی کمبود ها و نواقص آینده ای بسیار روشن خواهند داشت و مردم بیشتر و بیشتر جذب آن می شوند و همچنین با این روش پیدا کردن نرم افزار مناسب برای استفاده بسیار راحت می باشد.
