تجارت الکترونیک ،تحولی عظیم در دنیای کسب و کار

یکی از چشم گیرترین تغییرات در حال وقوع در دنیای تجارت، آغاز تجارت الکترونیکی است که کسب و کار الکترونیکی نیز نامیده می شود. تاثیر تجارت الکترونیکی بر تهیه و تدارک خرید، همیاری تجاری، و خدمات به مشتریان و نیز ارائه خدمات متنوع به قدری چشم گیر است که تقریبا تمامی سازمان ها را تحت تاثیر قرار داده است. تجارت الکترونیکی (EC) تمامی حوزه های کاری، تجاری و وظایف مهم آن ها را از تبلیغات تا پرداخت صورت حساب ها، تغییر داده است. ماهیت رقابت نیز به دلیل شرکت های آنلاین جدید، مدل های کسب و کار جدید و تنوع محصولات و خدمات مرتبط با تجارت الکترونیکی کاملا متحول شده است.

تجارت الکترونیکی برای شرکت ها، فرصت های متفاوتی برای گسترش در سطح جهان با هزینه ی اندک، با افزایش سهم خود در بازار و کاهش هزینه ها فراهم می کند. در این بخش می خواهیم به تشریح کاربردهای اصلی کسب و کار الکترونیکی و مسائل پیرامون آن بپردازیم.

مفهوم تجارت الکترونیک و برخی تعاریف

تجارت الکترونیکی (E-commerce) فرایند خرید، فروش، انتقال یا مبادله ی محصولات، خدمات یا اطلاعات از طریق شبکه های کامپیوتری از جمله اینترنت را توصیف می کند. برخی از افراد با مشاهده کلمه ی تجارت گمان می کنند که تجارت الکترونیکی، تنها توصیف تراکنش های انجام شده بین شرکت های تجاری است. برخی از افراد نیز معتقدند که با این تعریف، عبارت تجارت الکترونیکی پوشای همه ی مفاهیم عنوان شده نیست.

از این رو بسیاری به جای آن، از عبارت کسب و کار الکترونیکی استفاده می کنند. کسب و کار الکترونیکی به تعریفی گسترده تر از تجارت الکترونیکی اطلاق می شود که نه تنها شامل خرید و فروش کالا و خدمات است، بلکه سرویس دهی به مشتریان، همیاری با شرکای تجاری، آموزش الکترونیکی و انجام تراکنش های مالی درون سازمان را نیز دربرمی گیرد.

تجارت الکترونیکی محض یا جزئی: تجارت الکترونیکی با توجه به درجه ی دیجیتالی شدن سازمان ها، اشکال مختلفی به خود می گیرد. درجه ی دیجیتالی شدن به عواملی مانند محصول(سرویس) فروخته شده، فرایند یا عامل عرضه کالا یا سرویس واسطه، وابسته است. برای مثال محصول می تواند فیزیکی یا دیجیتالی باشد، فرایند نیز می تواند فیزیکی یا دیجیتالی باشد و عامل عرضه نیز همینطور. در تجارت سنتی هر سه ی این ابعاد فیزیکی هستند. به سازمان هایی که کاملا فیزیکی هستند اصطلاحا brick-and-mortar میگویند.

در تجارت الکترونیکی محض، تمامی این ابعاد دیجیتالی هستند. اگر حداقل یکی از ابعاد ذکر شده دیجیتالی باشد آن را تجارت الکترونیکی جزئی می نامیم. به عنوان مثال خرید کتاب از آمازون یک تجارت الکترونیکی جزئی است، چون کالای خریداری شده توسط پست و به شکل فیزیکی تحویل خریدار می شود. اما خرید یک کتاب الکترونیکی، یک تجارت الکترونیکی محض است.

انواع تراکنش های تجارت الکترونیکی

بنگاه به بنگاه (B2B) : در این نوع تراکنش ها، هم خریدار و هم فروشنده، از سازان های تجاری هستند. حجم عظیمی از تراکنش ها از این نوع اند.
تجارت همیاری (C-commerce) : شرکای تجاری به جای خرید یا فروش، به صورت الکترونیکی با یکدیگر همیاری دارند. چنین همیاری هایی در طول زنجیره ی تامین به طور مکرر بین شرکای تجاری وجود دارد.
بنگاه به مصرف کننده (B2C) : فروشندگان سازمان ها و خریداران اشخاص هستند. و اصطلاحا با این نوع تراکنش خرده فروشی الکترونیکی می گویند.
مصرف کننده به مصرف کننده (C2C) : اشخاص، محصولات یا سرویس های خود را به اشخاص دیگر می فروشند. در اصطلاح به این نوع تراکنش مشتری به مشتری نیز میگویند.
مصرف کننده به بنگاه (C2B) : مصرف کنندگان نیاز خود را به یک سرویس یا محصول خاص به همگان اعلام می کنند و تامین کنندگان بر سر ارائه محصول یا سرویس تقاضا شده به مصرف کنندگان به رقابت می پردازند. یکی از نمونه های آن Priceline.com است که در آن مشتریان، محصول مورد نیاز خود رابه همراه قیمت مطلوب آن اعلام میکنند و priceline میکوشد، فروشنده ی مناسب را بیابد که خواسته ی آن ها را محقق سازد.
تجارت درون سازمانی: در این حالت سازمان از تجارت الکترونیکی به شکل داخلی برای بهبود عملیات خود استفاده میکند.
دولت به شهروندان و به دیگران: در این حالت واحد (موجودیت) دولت، سرویس های خود را از طریق فناوری های تجارت الکترونیکی به شهروندان خود عرضه می کند. واحد های دولتی می توانند، کسب و کار خود را با سایر واحد های دولتی و نیز با بنگاه ها انجام دهند.
تجارت سیار (M-Commerce) : هنگامی که تجارت الکترونیک در یک محیط بی سیم، مثلا با استفاده از تلفن های سلولی، برای دسترسی به اینترنت و خرید در آن انجام می شود، آن را تجارت سیار می نامیم.

پیشینه و محدوده ی تجارت الکترونیکی

کاربرد های تجارت الکترونیکی در اوایل دهه ۷۰ میلادی، با نوآوری هایی مانند انتقال الکترونیکی سرمایه آغاز شد. اما در ابتدا این کاربردها محدود به شرکت های بزرگ و چند شرکت کوچک انگشت شمار بود. سپس با آغاز مبادله ی الکترونیکی داده ها، فرایند پردازش تراکنش های روزمره خودکار شد و تجارت پا به تمامی صنایع گذاشت.
دراوایل دهه ۹۰ ، همراه با فراگیر شدن اینترنت و معرفی وب، کاربردهای تجارت الکترونیکی به سرعت گسترش یافت. یکی از بزرگترین وقفه های ایجاد شده، در تجارت الکترونیکی در سال ۲۰۰۰ آغاز شد و سه سال به طول انجامید؛ اما از ۲۰۰۳ تجارت الکترونیکی، رشد آرام خود را از سر گرفت و امروزه، بسیاری از سازمان ها ی متوسط و بسیاری از شرکت های کوچک، خط مشی تجارت الکترونیکی را در پیش گرفته اند.

کاربردهای تجارت الکترونیکی بسیار متنوع است، شرکت ها برای به کارگیری این کاربرد ها، نیازمند اطلاعات، شالوده و خدمات پشتیبان مناسب اند، که توسط پنج حوزه ی زیر پشتیبانی میشود:

افراد: شامل فروشندگان، خریداران، واسطه ها، متخصصان سیستم های اطلاعاتی و سایر کارمندان و سایر شرکت کنندگان در تجارت است.
سیاست های همگانی: همواره برخی مسائل قانونی و حقوقی، مانند حفاظت از حریم شخصی و مالیات دهی وجود دارند که توسط دولت معین شده و لازم الاجرا هستند.
بازاریابی و تبلیغات: تجارت الکترونیکی، مانند سایر تجارت ها، نیازمند پشتیبانی تبلیغات و بازاریابی هایی است. این موضوع به ویژه در تراکنش های B2C آنلاین که در آن خریدار و فروشنده یکدیگر را نمیشناسند، اهمیت بسزایی دارد.
خدمات پشتیبان: بسیاری از خدمات، از پرداخت پول گرفته تا تحویل سفارش و تولید محتوا برای پشتیبانی از تجارت الکترونیکی مورد نیاز است.
همکاری تجاری: معاهدات مشترک، بازارهای الکترونیکی و همکاری های تجاری در تجارت الکترونیکی بسیار رایج است. این همکاری ها در طول زنجیره ی تامین ( یعنی تعاملات بین یک شرکت و تامین کنندگان، مشتریان و سایر شرکا ) تحقق می یابد.
تمامی مولفه های ذکر شده در بالا، نیازمند شیوه های مناسب مدیریتی اند. این امر بدین مناست که شرکت ها، برای بهره گیری از این مولفه های تجارت الکترونیکی نیاز به برنامه ریزی، سازماندهی، انگیزه بخشی، طرح استراتژی و ساختار دهی مجدد فرایند ها دارند.

مزایا و محدودیت ها / شکست های تجارت الکترونیک

در تاریخ بشری، کمتر نوآوری را می توان یافت که در گستره ی منافع خود برای سازمان ها، اشخاص و اجتماع به پای تجارت الکترونیکی برسد. تحقق و نمود عینی این منافع به تازگی آغاز شده است، اما با گسترش تجارت الکترونیکی به طرز چشم گیری افزایش خواهد یافت. مزایای اصلی EC برای سازمان ها، دسترسی پذیری به بازارهای ملی و بین المللی و کاهش هزینه های پردازش، توزیع و بازیابی اطلاعات است.

مزایای آن برای مشتریان، دسترسی به انبوه محصولات به افراد ساکن در شهرها، نواحی روستایی، و در کشورهای در حال توسعه است. اما علیرغم منافع متعدد، برخی محدودیت ها ی فناورانه و غیر فناورانه دارد، که روند رشد و پذیرش آن را کندتر کرده است.

از محدودیت های فناورانه ی آن می توان فقدان استاندار های امنیتی پذیرفته شده ی جهانی، پهنای باند ارتباطی ناکافی و هزینه ی بالای دسترسی را نام برد. محدودیت های غیر فناورانه ی آن شامل تصور عمومی مردم بر نا امنی EC ، مسائل حل نشده ی حقوقی و نبود انبوه فروشندگان و خریداران در این عرصه دانست. با گذشت زمان بسیاری از این محدودیت ها به ویژه محدودیت های فناوری به تدریج کاهش یافته و مرتفع خواهد شد. علاوه بر این، برنامه ریزی مناسب می تواند، اثرات منفی برخی از آن ها را به حداقل برساند.

اما علیرغم تمامی این محدودیت ها، تجارت الکترونیکی، رشد بسیار سریعی داشته است. همچنین فعالیت های مختلف B2B ، حراج الکترونیکی، دولت الکترونیکی، آموزش الکترونیکی و برخی از فعالیت های B2C در حال گسترش است. با کسب تجارب و بهبود فناوری، نرخ منافع EC به هزینه های آن افزایش خواهد یافت، که این خود منجر به پذیرش روز افزون و محبوبیتش خواهد شد.

دولت الکترونیکی

با بلوغ تجارت الکترونیکی و بهبود کاربردها و ابزرا های آن، توجه همگان معطوف به بکارگیری آن برای بهبود عملکرد موسسات عمومی و مراکز دولتی ( کشوری، استانی، شهری و روستایی و ..) شده است. دولت الکترونیکی استفاده از فناوری اینترنت به طور عام، تجارت الکترونیکی به طور خاص برای ارائه اطلاعات و خدمات عمومی به شهروندان، شرکای تجاری و تامین کنندگان مراکز دولتی و کسانی است که در بخش دولتی فعالیت دارند. همچنین شیوه ای کارامد برای انجام تعاملات کاری با شهروندان و شرکت ها و حتی درون خود مراکز دولتی است.

دولت الکترونیکی، مزایای بالقوه زیادی را به همراه دارد: دولت الکترونیکی کارایی و ثمربخشی عملکردهای دولت را از جمله ارائه خدمات عمومی را بهبود می بخشد؛ این شیوه به دولت ها امکان می دهد با ارائه ی اطلاعات بیشتر به شهروندان و شرکت ها، ارتباطات خود را با آن ها شفاف تر نمایند. دولت الکترونیکی، همچنین فرصت های بیشتری را برای ارائه ی پس خورد به مراکز دولتی و مشارکت در اقدامات مردم سالارانه در اختیار شهروندان قرار می دهد. در نتیجه می تواند تغییرات بنیادی در ارتباط بین شهروندان و دولت ها را تسهیل نماید.

کاربردهای دولت الکترونیکی را می توان به سه دسته ی اصلی تقسیم کرد: دولت با شهروندان (G2C) ، دولت با بنگاه (G2B) و دولت با دولت (G2G) . در اولین دسته، مراکز دولتی با استفاده ی روز افزون از اینترنت خدمات مختلفی به شهرندان عرضه می کنند. نمونه ای از این خدمات، انتقال الکترونیکی است که در آن دولت ها مزایایی مانند پرداخت های تامین اجتماعی یا بازنشستگی را مستقیما به کارت های هوشمند دریافت کنندگان آن ها واریز می کنند. در دسته ی دوم، دولت با استفاده از اینترنت به داد و ستد با شرکت ها می پردازد. به عنوان مثال در بسیاری از مراکز دولتی، استفاده از سیستم مناقصه ی الکترونیکی برای تضمین بهترین قیمت برای تامین کالا ها و خدمات مورد نیاز الزامی شده است. در نهایت دسته ی G2G ، شامل تجارت الکترونیکی درون دولتی و نیز خدمات بین مراکز مختلف دولتی است.

اگر در فکر این هستید از تلفن همراه برای پیشرفت کسب و کارتان استفاده کنید و با یک طراحی اپلیکیشن حرفه ای ارتباطی موثر بین خود و مشتریان ایجاد کنید.پیشنهاد میکنیم این لینک را کلیک کنید.